Czytaj dziecku! Dlaczego, jak i co?
Wiele już powiedziano i napisano o zaletach głośnego czytania dzieciom. Wszystkim na pewno doskonale znana jest akcja Fundacji ABCXXI „Cała Polska czyta dzieciom”. Fundacja spotami telewizyjnymi, happeningami, współpracą ze szkołami i przedszkolami zachęca rodziców do codziennego, głośnego czytania dzieciom. Wszystkim wyryło się pewnie też w pamięci hasło określające czas codziennego czytania „Czytajmy 20 minut dziennie. Codziennie.”
Warto przypomnieć jakie korzyści niesie ze sobą codzienne czytanie dzieciom, zwłaszcza w dobie pośpiechu i braku czasu, w dobie powszechnego dostępu do takich mediów jak telewizja czy Internet, które wydawać by się mogło, doskonale mogą zastąpić książkę. Jednak, jak się okazuje, wspólne oglądanie telewizji czy przesiadywanie przed komputerem nie jest w stanie zastąpić wspólnego czytania. Nie da się przecenić zalet głośnego czytania. Oto główne jego zalety, choć jestem pewna, że można by znaleźć ich znacznie więcej.
Nie bez znaczenia dla czerpania korzyści ze wspólnego czytania ma sposób w jaki to robimy. Warto pamiętać o kilku podstawowych zasadach czytania maluchom
Jak czytać dziecku?
1. Czytać codziennie, przez co najmniej 20 minut – czas czytania dostosować do przedziału uwagi dziecka, początkowo może być krótki, stopniowo można go wydłużać, chodzi jednak o codzienny rytuał czytania. Dobrą porą jest wieczór przed snem.
2. Czytanie ma się dziecku kojarzyć z radością – nigdy z przymusem, karą czy nudą, powinno być magiczną porą wspólnego dokonywania odkryć, przeżywania tajemnic i wzruszeń, porą, której dziecko nie może się doczekać
3. Wybierać wyłącznie książki ciekawe dla dziecka i wartościowe dostosowane do jego wieku.
4. Unikać stereotypowych podziałów na książki dla chłopców i dla dziewcząt. Tak zwane książki dla dziewcząt warto przeczytać zanim chłopiec zacznie się wstydzić „babskiej literatury”. Da mu to wgląd w słabo mu znany świat emocji.
5. Jeśli dziecko chce, można i warto wielokrotnie czytać tę samą książkę czy wiersz.
6. Pozwalać na pytania, powrót do poprzedniej strony, rozmowy zainspirowane tekstem – ta część głośnego czytania najbardziej rozwija intelekt i wrażliwość dziecka.
7. Reklamować czytanie własnym przykładem – dzieci powinny widzieć dorosłych pogrążonych w lekturze książek i czasopism.
Wielu kłopotów rodzicom, zwłaszcza początkującym we wspólnym czytaniu, przysparza wybór odpowiedniej literatury. Z pomocą przychodzi rodzicom ponownie Fundacja ABCXXI „Cała Polska czyta dzieciom”, która przygotowała „Złotą listę książek”. Pozycje na liście dostosowane są do wieku dziecka, co nie oznacza, iż trzeba ściśle ich się trzymać. Warto obserwować swoje dziecko podczas codziennego czytania i dobierać książki do jego zainteresowań i możliwości psychofizycznych. Bogactwo literatury na liście sprawia, że każdy znajdzie coś dla siebie.
Oto pozycje książkowe proponowane dla maluszków i starszaków.
Wiek 0 – 4 lata:
Marta Bogdanowicz (opracowanie) – Rymowanki – przytulanki
Paulette Bourgeois, Brenda Clark – seria o Franklinie
Jan Brzechwa – Wiersze i bajki
Gilbert Delahaye – seria o Martynce
Barbara Gawryluk – Dżok, legenda o psiej wierności
Danuta Gellnerowa – Cukrowe miasteczko
Anita Głowińska – Kicia Kocia (seria)
Dimiter Inkiow – Ja i moja siostra Klara (seria)
Czesław Janczarski – Miś Uszatek
Janosch – Ach, jak cudowna jest Panama (seria)
Astrid Lindgren – Lotta z ulicy Awanturników
Hanna Łochocka – O wróbelku Elemelku
Sam McBratney – Nawet nie wiesz, jak bardzo Cię kocham
Nele Most, Annet Rudolph – Wszystko moje; Co wolno, a czego nie wolno
Sven Nordqvist – Kiedy mały Findus się zgubił (seria)
Beata Ostrowicka – Lulaki, Pan Czekoladka i przedszkole; Ale ja tak chcę!
Joanna Papuzińska – Śpiące wierszyki
Eliza Piotrowska – Bajka o drzewie
Renata Piątkowska – Opowiadania z piaskownicy
Annie M.G. Schmidt – Julek i Julka (seria)
Małgorzata Strzałkowska – Zielony, żółty, rudy, brązowy
Julian Tuwim – Wiersze dla dzieci
Wojciech Widłak – Pan Kuleczka (seria)
Wiek 4-6 lat:
Florence Atwater, Richard Atwater – Pan Popper i jego pingwiny
Hans Christian Andersen – Baśnie
Wiera Badalska – Ballada o kapryśnej królewnie
Liliana Bardijewska – Zielony Wędrowiec; Moje – nie moje
Grażyna Bąkiewicz – Kosmiczni odkrywcy – Franio i jego babcia
Marcin Brykczyński – Jedna chwilka, uczuć kilka
Jan Brzechwa – Pan Drops i jego trupa
Wanda Chotomska – Wiersze; Pięciopsiaczki
Carlo Collodi – Pinokio
Vaclav Ćtvrtek – Bajki z mchu i paproci; O gajowym Chrobotku ; Podróże furmana Szejtroczka
Iwona Czarkowska – Biuro zagubionych zabawek
Dorota Gellner – Przedszkolakom
Eva Janikovszky – Gdybym był dorosły
Czesław Janczarski – Jak Wojtek został strażakiem
Grzegorz Janusz – Misiostwo świata
Hanna Januszewska – O Pleciudze
Roksana Jędrzejewska-Wróbel – Sznurkowe historie, Maleńkie Królestwo królewny
Aurelki Kęstutis Kasparavičius – Mała zima
Lucyna Krzemieniecka – O Jasiu Kapeluszniku
Åsa Lind – Piaskowy Wilk
Astrid Lindgren – seria o Pippi Pończoszance; Emil ze Smalandii
Hugh Lofting – seria o Doktorze Dolittle 2
Beata Majchrzak – Opowieść o błękitnym psie, czyli o rzeczach trudnych dla dzieci
Kornel Makuszyński – Przygody Koziołka Matołka
Małgorzata Musierowicz – Znajomi z zerówki
Alan A. Milne – Kubuś Puchatek, Chatka Puchatka
Pija Lindenbaum – Nusia i bracia łosie (seria)
Renata Piątkowska – Na wszystko jest sposób ; Nie ma nudnych dni
Gianni Rodari – Bajki przez telefon (w tym Historyjki o Alicji, która zawsze wpadała w kłopoty;
Zofia Rogoszówna – Dzieci Pana Majstra
Ulf Stark – Cynamon i Trusia. Wiersze o złości i radości (seria)
Małgorzata Strzałkowska – Leśne Głupki; Wiersze do poduchy, Wyliczanki z pustej szklanki
Anna Świrszczyńska – Dziwny tygrys ; O chciwym Achmedzie
Julian Tuwim – Pan Maluśkiewicz i wieloryb
Danuta Wawiłow – Wiersze
Max Velthuijs – Żabka i obcy
Rodzicom poszukującym inspiracji do wyboru lektur polecam także zajrzeć na stronę http://www.rodzinneczytanie.pl/przedszkolaki , gdzie znaleźć można między innymi nowości wydawnicze dla dzieci.
Wspólne czytanie jest formą mądrego kontaktu z dzieckiem i doskonałą metodą wychowawczą. Autorki książki „Wychowanie przez czytanie” – Irena Koźmińska i Elżbieta Olszewska piszą:
(…) Codzienne czytanie dziecku dla przyjemności jest czynnością prawdziwie magiczną zaspokaja bowiem wszystkie potrzeby emocjonalne dziecka, znakomicie wspiera jego rozwój psychiczny, intelektualny i społeczny, jest jedną z najskuteczniejszych strategii wychowawczych, a przy tym przynosi dziecku ogromną radość i pozostawia cudowne wspomnienia. Ale to jeszcze nie koniec atutów głośnego czytania. Czynność ta jest łatwa, nie wymaga od nas, dorosłych, szczególnego przygotowania, jest przyjemna i inspirująca także dla czytającego, nic nie kosztuje, gdy korzystamy z biblioteki czy wymieniamy książki z innymi rodzicami, lub jest niedroga, gdy zaopatrujemy się w tanich księgarniach albo na wyprzedażach. (….)
Wszystkim rodzicom i dzieciom życzę wspaniałych chwil spędzonych na wspólnej lekturze.
opracowała: Agnieszka Mościńska
Wychowanie muzyczne w przedszkolu
Wychowanie muzyczne w przedszkolu powinno opierać się na różnych formach aktywności, m.in. na takich, jak:
śpiew – kształci słuch, poczucie rytmu, pamięć muzyczną, rozwija aparat głosowy, uwagę, wyobraźnię, dostarcza wiedzy o świecie, sprzyja rozwojowi prawidłowej wymowy,
słuchanie muzyki – kształcenie zdolności percepcyjnych ma ogromne znaczenie dla rozwoju mowy i myślenia; głównym zadaniem kontaktów dziecka z muzyką, jakie spełnić ma przedszkole jest obudzenie uwagi słuchowej, przygotowanie dziecka do słuchania i stworzenie ku temu najlepszych warunków,
ruch przy muzyce – jest to gimnastyka ciała, która poprawia krążenie, dotlenia organizm, stanowi źródło radości i odprężenia; wyrabia zdolności koncentracji i uwagi, kształci szybką orientacją, refleks, pobudza aktywność i rozwija spostrzegawczość, wyobraźnię i pamięć,
gra na instrumentach – nauka ta sprawia dzieciom radość, zadowolenie, rozwija muzykalność, zdolności estetycznego i emocjonalnego przeżywania muzyki,
tworzenie prostych melodii – wszelkiego rodzaju improwizacje wpływają na aktywność twórczą dziecka.
Każda z tych form kształci inne umiejętności, a różnorodność form urozmaica zajęcia, pobudza zainteresowania i aktywność dziecka.
Najczęstszą formą muzyki występującą w przedszkolu jest piosenka. Jednak warto również sięgnąć po bardziej skomplikowane formy muzyczne. Ciekawymi zabawami, wywołującymi śmiech, radość i dających rozluźnienie są:
zagadki muzyczne – rozpoznawanie odgłosów zwierząt, natury, czynności i innych dźwięków, rozpoznawanie po dźwiękach instrumentów muzycznych, odgadywanie po melodii znanych piosenek,
zabawa w echo – powtarzanie za nauczycielką słów: głośno, cicho, umiarkowanie,
zabawy wyliczankami,
recytacja rytmizowanego tekstu z wyklaskiwaniem,
naśladowanie, np. jesiennej pogody (szum wiatru, szelest liści, deszcz),
akompaniowanie do piosenek,
wygrywanie i wyklaskiwanie rytmów,
słuchanie muzyki relaksacyjnej,
słuchanie muzyki poważnej,
malowanie muzyki,
zabawy ilustracyjne – przedstawianie treści piosenek dowolnymi ruchami i gestami naśladującymi,
zabawy taneczne.
Częsty kontakt dziecka z muzyką przyczynia się do kształtowania jego emocjonalnego i poznawczego stosunku do otaczającego go świata. Grupowe uczestnictwo w zajęciach muzycznych uspołecznia, przeciwdziała uczuciu samotności i sprzyja przyswajaniu form współdziałania.
W zakresie wychowania umysłowego kontakt z muzyką rozwija wrażliwość zmysłową pobudza proces spostrzegania, koncentrację uwagi, wpływa na rozwój mowy i wzbogacenie słownictwa oraz rozwija inwencję twórczą.
Bibliografia:
Gloton R., Cero C. Twórcza aktywność dziecka. WSiP, Warszawa 1985.
Podolska B. Z muzyką w przedszkolu. WSiP, Warszawa 1987.
Sacher W. Słuchanie muzyki i aktywność artystyczna dzieci. „Impuls”, Kraków 1999.
Zwolińska E. Rozwój wyobraźni muzycznej a funkcje percepcyjno-motoryczne w młodszym wieku szkolnym. Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Bydgoszcz 1997.
Opracowała: Karina Horzela